فضيلت ماه مبارك رمضان

فضيلت ماه مبارك رمضان

مجموعه: متفرقه ديني

رمضان تنها ماه قمري است كه نامش در قرآن آمده است

«رمضان» در لغت از «رمضاء» به معناي شدت حرارت گرفته شده و به معناي سوزانيدن مي باشد. چون در اين ماه گناهان انسان بخشيده مي شود، به اين ماه مبارك رمضان گفته اند.

پيامبر اكرم(ص) مي فرمايد: «انما سمي الرمضان لانه يرمض الذنوب؛ ماه رمضان به اين نام خوانده شده است، زيرا گناهان را مي سوزاند.»

رمضان نام يكي از ماه هاي قمري و تنها ماه قمري است كه نامش در قرآن آمده است و يكي از چهار ماهي است كه خداوند متعال جنگ را در آن حرام كرده است.(مگر جنبه دفاع داشته باشد.)

در اين ماه كتاب هاي آسماني قرآن كريم، انجيل، تورات، صحف و زبور نازل شده است.

اين ماه در روايات اسلامي ماه خدا و ميهماني امت پيامبر اكرم(ص) خوانده شده و خداوند متعال از بندگان خود در اين ماه در نهايت كرامت و مهرباني پذيرايي مي كند؛ پيامبر اكرم(ص) مي فرمايد: «ماه رجب ماه خدا و ماه شعبان ماه من و ماه رمضان، ماه امت من است، هر كس همه اين ماه را روزه بگيرد بر خدا واجب است كه همه گناهانش را ببخشد، بقيه عمرش را تضمين كند و او را از تشنگي و عطش دردناك روز قيامت امان دهد.»

اين ماه، در ميان مسلمانان از احترام، اهميت و جايگاه ويژه اي برخوردار و ماه سلوك روحي آنان است و مؤمنان با مقدمه سازي و فراهم كردن زمينه هاي معنوي در ماه هاي رجب و شعبان هر سال خود را براي ورود به اين ماه شريف و پربركت آماده مي كنند، و با حلول اين ماه با شور و اشتياق و دادن اطعام و افطاري به نيازمندان، شب زنده داري و عبادت، تلاوت قرآن، دعا، استغفار، دادن صدقه، روزه داري و... روح و جان خود را از سرچشمه فيض الهي سيراب مي كنند.

فضائل ماه رمضان
گرچه ذكر تمام فضائل ماه مبارك رمضان از حوصله اين مقال خارج است؛ ولي پرداختن و ذكر برخي از فضائل آن از نظر قرآن و روايات اسلامي خالي از لطف نيست.

1. برترين ماه سال
ماه مبارك رمضان به جهت نزول قرآن كريم در آن و ويژگي هاي منحصري كه دارد در ميان ماه هاي سال قمري برترين است؛ قرآن كريم مي فرمايد: «ماه رمضان ماهي است كه قرآن براي هدايت انسان ها در آن نازل شده است.»

پيامبر گرامي(ص) درباره ماه رمضان مي فرمايد: «اي مردم! ماه خدا با بركت و رحمت و مغفرت به شما روي آورد، ماهي كه نزد خدا از همه ماه ها برتر و روزهايش بر همه روزها و شب هايش بر همه شب ها و ساعاتش بر همه ساعات برتر است، ماهي است كه شما در آن به ميهماني خدا دعوت شده و مورد لطف او قرار گرفته ايد، نفس هاي شما در آن تسبيح و خوابتان در آن عبادت، عملتان در آن مقبول و دعايتان در آن مستجاب است.... بهترين ساعاتي است كه خداوند به بندگانش نظر رحمت مي كند... .»

2. نزول كتب آسماني در اين ماه
تمام كتب بزرگ آسماني مانند: قرآن كريم، تورات، انجيل، زبور، صحف در اين ماه نازل شده است. حضرت امام صادق(ع) مي فرمايد: «كل قرآن كريم در ماه رمضان به بيت المعمور نازل شد، سپس در مدت بيست سال بر پيامبر اكرم(ص) و صحف ابراهيم در شب اول ماه رمضان و تورات در روز ششم ماه رمضان، انجيل در روز سيزدهم ماه رمضان و زبور در روز هيجدهم ماه رمضان نازل شد.» 

 ماه رمضان ماهي است كه قرآن براي هدايت انسان ها در آن نازل شده است

3. توفيق روزه
در ماه رمضان خداوند متعال توفيق روزه داري را به بندگانش داده است؛ «پس هر كه ماه [رمضان] را درك كرد، بايد روزه بگيرد.»

انسان افزون بر جنبه مادي و جسمي، داراي بُعد معنوي و روحي هم هست و هر كدام در رسيدن به كمال مطلوب خود، برنامه هاي ويژه را نياز دارند، يكي از برنامه ها براي تقويت و رشد بُعد معنوي، تقوا و پرهيزگاري است؛ يعني اگر انسان بخواهد خودش را از جنبه معنوي رشد و پرورش دهد و به طهارت و كمال مطلوب برسد، بايد هواي نفس خود را مهار كند و موانع رشد را يكي پس از ديگري بر دارد و خود را سرگرم لذت ها و شهوات جسمي نكند. يكي از اعمالي كه در اين راستا مؤثر و مفيد است روزه داري است، قرآن كريم مي فرمايد: «... اي افرادي كه ايمان آورده ايد! روزه بر شما نوشته شد، همان گونه كه بر پيشينيان از شما نوشته شده، تا پرهيزگار شويد.»

برخي از فوايد و فضائل روزه:

الف. تقويت تقوا، پرهيزگاري و
اخلاص؛ امام صادق(ع) مي فرمايد: خداوند متعال فرموده: «روزه از من است و پاداش آن را من مي دهم.»

حضرت فاطمه(س) مي فرمايد: «خداوند روزه را براي استواري اخلاص، واجب فرمود.»

ب. مانع عذاب هاي دنيوي و اخروي:
امام علي(ع) مي فرمايد: «روزه روده را باريك مي كند گوشت را مي ريزد و از گرماي سوزان دوزخ دور مي گرداند.»

پيامبر اكرم(ص) مي فرمايد: «روزه سپري در برابر آتش است.»

ج. آرامش روان و جسم:
روزه داري روح و روان و قلب و دل و نيز جسم را آرامش داده و باعث سلامتي روح و تندرستي جسم مي شود.

پيامبر اكرم(ص) مي فرمايد: «روزه بگيريد تا سالم بمانيد.»

باز مي فرمايد: «معده خانه تمام دردها و امساك [روزه [بالاترين داروهاست.»

حضرت امام باقر(ع) مي فرمايد: «روزه و حج آرام بخش دلهاست.»

حضرت علي(ع) مي فرمايد: «خداوند بندگان مؤمن خود را به وسيله نمازها و زكات و حديث در روزه داري روزه هاي واجب [رمضان[ براي آرام كردن اعضا و جوارح آنان، خشوع ديدگانش و فروتني جان هايشان و خضوع دلهايشان حفظ مي كنند.»

امروزه در علم پزشكي و از نظر بهداشت و تندرستي نيز در جاي خود ثابت شده كه روزه داري تأثيرهاي فراواني بر آرامش روح و روان و سلامتي جسم و بدن دارد، دفع چربي هاي مزاحم، تنظيم فشار، قند خون، و... نمونه آن است.    

 هر چيزي بهاري دارد و بهار قرآن ماه رمضان است

د. مانع نفوذ شيطان:
امام علي(ع) به پيامبر اكرم(ص) عرض كرد: يا رسول الله! چه چيزي شيطان را از ما دور مي كند؟ پيامبرگرامي(ص) فرمود: روزه چهره او را سياه مي كند و صدقه پشت او را مي شكند.»

بنابراين، روزه مانع نفوذ شيطان هاي جني و انسي شده و وسوسه هاي آنان را خنثي مي كند.

ه . مساوات بين غني و فقير:
انسان روزه دار در هنگام گرسنگي و تشنگي، فقرا و بينوايان را ياد مي كند و در نتيجه به كمك آن ها مي شتابد. حضرت امام حسن عسگري(ع) درباره علت وجوب روزه مي فرمايد: «تا توانگر درد گرسنگي را بچشد و در نتيجه به نيازمند كمك كند.»

و. احياء فضائل اخلاقي
حضرت امام رضا(ع) درباره علت وجوب روزه مي فرمايد: «تا مردم رنج گرسنگي و تشنگي را بچشند و به نيازمندي خود در آخرت پي ببرند و روزه دار بر اثر گرسنگي و تشنگي خاشع، متواضع و فروتن، مأجور، طالب رضا و ثواب خدا و عارف و صابر باشد و بدين سبب مستحق ثواب شود،... روزه موجب خودداري از شهوات است، نيز تا روزه در دنيا نصيحت گر آنان باشد و ايشان را در راه انجام تكاليفشان رام و ورزيده كند و راهنماي آنان در رسيدن به اجر باشد و به اندازه سختي، تشنگي و گرسنگي كه نيازمندان و مستمندان در دنيا مي چشند پي ببرند و در نتيجه، حقوقي كه خداوند در دارايي هايشان واجب فرموده است، به ايشان بپردازند... .»

و... .

4. وجود شب قدر در اين ماه
شب قدر از شب هايي كه برتر از هزار ماه است و فرشتگان در اين شب به اذن خدا فرود مي آيند و جميع مقدرات بندگان را در طول سال تعيين مي كنند(23) و وجود اين شب در اين ماه مبارك نعمت و موهبتي الهي بر امت پيامبر گرامي اسلام(ص) است و مقدرات يك سال انسان ها (حيات، مرگ، رزق و...) براساس لياقت ها و زمينه هايي كه خود آنها به وجود آورده اند تعيين مي شود و انسان در چنين شبي با تفكر و تدبر مي تواند به خود آيد و اعمال يك سال خود را ارزيابي كند و با فراهم آوردن زمينه مناسب بهترين سرنوشت را براي خود رقم زند.

حضرت امام صادق(ع) مي فرمايد: «تقدير مقدرات در شب نوزدهم و تحكيم آن در شب بيست و يكم و امضاء آن در شب بيست و سوم است.»

5. بهار قرآن
نظر به اين كه قرآن كريم در ماه مبارك رمضان نازل شده و تلاوت آيات آن در اين ماه فضيلت بسياري دارد، در روايات اسلامي، از ماه رمضان به عنوان بهار قرآن ياد شده است؛ چنان كه حضرت امام باقر(ع) مي فرمايد: «هر چيزي بهاري دارد و بهار قرآن ماه رمضان است.»

يك نكته!
بديهي است فضائل و ثواب هايي كه براي ماه مبارك رمضان و روزه داري ذكر شده و به برخي از آن ها اشاره شد، از آنِ كساني است كه حقيقت آن را درك كنند و به محتواي آن عمل و در گفتار و كردار به كار گيرند و به آن ها جامه عمل بپوشانند. چنان در روايات اسلامي براي روزه داري آدابي ذكر شده و كساني كه صرفاً تلاوت قرآن مي كنند، ولي به آيات و احكام آن عمل نمي كنند و يا آن كه از روزه داري تنها رنج گرسنگي و تشنگي را مي كشند و بوسيله گناه، تأثير روزه را از بين مي برند و ماه مبارك رمضان و فضاي معنوي آن تأثيري بر اشخاصي بر جاي نمي گذارد، مورد نكوهش قرار گرفته اند.

چنان كه پيامبر اكرم(ص) به زني كه با زبان روزه كنيز خود را دشنام مي داد فرمود: چگونه روزه داري و حال آن كه كنيزت را دشنام مي دهي؟! روزه فقط خودداري از خوردن و آشاميدن نيست، بلكه خداوند آن را علاوه بر اين دو، مانع كارها و سخنان زشت كه روزه را بي اثر مي كنند قرار داده است، چه اندكند روزه داران و چه بسيارند كساني كه گرسنگي مي كشند.»

حضرت امام سجاد(ع) در دعاي حلول ماه رمضان به درگاه خداوند عرض مي كند: به وسيله روزه اين ماه ياريمان ده تا اندام هاي خود را از معاصي تو نگه داريم و آن ها را به كارهايي گيريم كه خشنودي تو را فراهم آورد، تا با گوش هايمان سخنان بيهوده نشنويم و با چشمانمان به لهو و لعب نشتابيم و تا دستمانمان را به سوي حرام نگشاييم و با پاهايمان به سوي آن چه منع شده ره نسپاريم و تا شكمهايمان جز آن چه را تو حلال كرده اي در خود جاي ندهد و زبان هايمان جز به آن چه تو خبر داده اي و بيان فرموده اي گويا نشود... .»

بنابراين، در ماه مبارك بايد تمام اعضا و جوارح را از حرام دور نگه داشت و با اخلاص، توكل و توسل از اهل بيت(ع) و عمل به دستورها و احكام قرآن كريم و دوري از گناهان، انجام توبه نصوح و واقعي، عبادت، شب زنده داري، درك فضيلت شب قدر و... فضيلت ماه مبارك رمضان را درك كرد و از آن در راستاي رسيدن به كمال حركت كرد و بايد در اين ماه به گونه اي خودسازي كرد كه با اتمام ماه مبارك تأثير و فوايد آن در روح و جان افراد باقي باشد و اثر آن تا ماه رمضان سال بعد ماندگار باشد