كودك شما هم اعتياد به تبلت دارد؟

كودك شما هم اعتياد به تبلت دارد؟

مجموعه: روانشناسي كودكان

اسنفاده بيش از حد تبلت در كودكان باعث مي شود كودك به تبلت وابسته شود

پيش از گفتن هر چيزي، بايد به شما يك هشدار كوچك بدهم: ممكن است آنچه من در اين متن نوشته ام را خيلي نپسنديد. اين براي همه ما سخت است كه بپذيريم فرزندمان به چيزي وابسته است؛ آن هم چيزي مثل تبلت كه نه تنها بي خطر، بلكه خيلي اوقات مفيد هم به نظر مي رسد. بخصوص كه تبلت ممكن است گاهي براي فرزند ما سرگرمي خوبي به حساب بيايد و زمان بيشتري به ما بدهد تا به كارهاي ديگرمان رسيدگي كنيم.

در اين يادداشت مي خواهم براي شما از نشانه هايي بگويم كه مي گويند فرزند شما به تبلت وابسته است يا خير.

اين روزها بازار گوشي هاي هوشمند و تبلت خيلي خيلي داغ است و ممكن است بسياري از ما فكر كنيم كه حيف است فرزند ما، كمتر از بچه هاي ديگر امكانات داشته باشد. تبلت مي تواند براي فرزند ما ابزار مفيدي باشد و به او در ياد گرفتن خيلي چيزها كمك كند، اگرچه از طرف ديگر ممكن است كه با مشغول كردن او به خودش، فرزندمان را از كار و زندگي هم بيندازد. به هر حال بيشتر ما بودنش را به نبودنش ترجيح مي دهيم اما خيلي هم دل خوشي از اينكه فرزندمان مدام با آن مشغول باشد نداريم.

پژوهش هاي علمي نشان مي دهد كه انواع وابستگي (وابستگي به مواد، خريد كردن، خوردن غذاهاي ناسالم، اينترنت و ...) همه از قوانين مشابهي تبعيت مي كنند. در تمام اين مشكلات نواحي يكساني در مغز درگير هستند كه ما را به سمت تكرار آن رفتار خاص سوق مي دهند؛ تا جايي كه ديگر براي مان مشكل ساز شوند.

در اين يادداشت مثال هايي از تشابه ميان وابستگي به مواد و استفاده از تبلت آورده ام تا مطلب را روشن تر توضيح بدهم. با اين وجود عمدا نامي از واژه اعتياد نبرده ام زيرا اعتقاد دارم كه به كار بردن برچسب اعتياد، به غير از اينكه موضوع را پيچيده و ترسناك نشان بدهد، سودي براي ما ندارد. از آنجايي كه وابستگي ها هميشه به مرور زمان پيشرفت مي كنند و شديدتر مي شوند، دانستن علائم وابستگي به ما كمك مي كند كه موضوع را بهتر بشناسيم و هر چه زودتر از وخيم شدن ماجرا پيشگيري كنيم.

بيشتر ما استفاده طولاني مدت از تبلت را نشانه وابستگي به آن مي دانيم اما موضوع پيچيده تر از اين حرف هاست. براي مثال روانشناسان به اين نتيجه رسيده اند كه كودكان سالم، بخصوص كودكان كم سن و سال تر، به هر فعاليت جديدي اشتياق نشان مي دهند و مدت زيادي به آن مي پردازند.

وقتي كه كودكي سعي مي كند چيز جديدي ياد بگيرد، اشكالي ندارد كه زمان زيادي را صرف آن كند. در نتيجه صرف اينكه كودك شما وقت زيادي را صرف بازي با تبلتش مي كند، نشانه بدي نيست؛ بنابراين زود نتيجه گيري نكنيد.

از طرف ديگر ممكن است بچه ها براي اهداف مختلفي از تبلت استفاده كنند. براي مثال بين كودكي كه با تبلتش كتاب مي خواند يا با يك نرم افزار آموزشي سروكله مي زند و كودكي كه حدود يك ساعت به يك بازي خاص ادامه مي دهد، تفاوت مهمي وجود دارد.

به جز بازي طولاني با تبلت نشانه هاي ديگر هم هست كه نشان مي دهند فرزند شما به تبلتش بيش از حد وابسته شده است. بررسي اين نشانه ها كمك مي كند كه گوش به زنگ باشيد و اگر فرزندتان به تبلتش وابسته شده، فكري به حالش بكنيد:

بچه هايي كه با تبلت از عواطف منفي شان فرار مي كنند، ممكن است دچار مشكل باشند

 
1- بيشتر و بيشتر خواستن
همانطور كه مصرف كننده هاي مواد بعد از مدتي به مقدار بيشتري از مواد احتياج دارند تا حال خوبي پيدا كنند، كساني كه از تبلت استفاده مي كنند هم ممكن است چنين حالتي داشته باشند.

بچه هايي كه تا حالا از 10 دقيقه بازي هم لذت مي بردند، حالا به چند ساعت بازي احتياج دارند. اينكه بيست دقيقه بازي با تبلت ديگر كودك شما را راضي نمي كند، نشان مي دهد كه بهتر است كمي بيشتر مراقب باشيد. 

2- علائم خماري
ترك مواد مخدر، علائم جسماني مشخصي مانند سردرد و لرز و ... دارد. در روانشناسي اعتياد، به اين علائم، علائم خماري مي گويند. شايد برايتان عجيب باشد اگر بگوييم كه كنار گذاشتن تبلت و گوشي موبايل هم مي تواند علائمي شبيه اين داشته باشد.

در پژوهشي كه در سال 2011 انجام شد، از 1000 دانشجو در سراسر دنيا خواستند كه 24 ساعت را بدون گوشي تلفن همراه موبايل و اينترنت بگذرانند. بسياري از اين دانشجوها علائمي شبيه اضطراب و افسردگي را گزارش كردند؛ بنابراين اگر ديديد كه بعد از گرفتن تبلت، كودكتان آشفته، مضطرب يا غمگين است، مي توانيد به اين موضوع شك كنيد كه شايد به تبلتش بيش از حد وابسته شده است.

  استفاده از تبلت نبايد جايگزين فعاليت هاي طبيعي كودك مثل بازي كردن و ... شود

 
3- از دست دادن كنترل
اگرچه ما خيلي از كودكان كم سن و سال انتظار اين را نداريم كه رفتارهايشان را تحت كنترل داشته باشند، اگر گرفتن تبلت از كودك شما بدون يك قشقرق حسابي كار مشكلي است و كنترل او سخت است، بدانيد كه او احتمالا به تبلتش وابسته شده است.

البته والدين هم بايد بتوانند حد و حدود مشخصي تعيين كنند و قشقرق به پا كردن كودك، لزوما نشانه وابستگي او نيست.

4-كلك زدن
آيا كودك تان را در گوشه خانه در حالي كه دارد با تبلت بازي مي كند، دستگير كرده ايد؟ اين هم يكي ديگر از نشانه هايي است كه بايد نسبت به آن حساس باشيد.

اينكه كودك تان درباره مقدار استفاده از تبلت دروغ بگويد، آن را يواشكي به اتاق خوابش يا جاي ديگري ببرد يا براي بازي بيشتر به شما كلك بزند، همه نشانه هايي است كه بايد جدي بگيريد.

5- از دست دادن علاقه به سرگرمي هاي ديگر
اگر كودك شما كه قبلا براي دويدن، بازي كردن و سر و كله زدن با دوستانش اشتياق نشان مي داد، حالا بازي با تبلت را ترجيح مي دهد، حق داريد كه كمي نگرانش باشيد. استفاده از تبلت براي كودك لذت آني و زيادي به همراه دارد اما به هيچ وجه نبايد جايگزين فعاليت هاي طبيعي كودك مثل بازي كردن و ... شود. البته بايد بگوييم كه ترجيح دادن تبلت نسبت به كارهاي ديگر، اگر گهگاه اتفاق مي افتد و به خصوص اگر تبلت هنوز برايش تازه است، نگران كننده نيست.

6- استفاده به عنوان مسكن
كساني كه مواد مصرف مي كنند، خيلي از اوقات اين كار را براي تسكين احساس بدي كه دارند انجام مي دهند. لذت كوتاه مدت استفاده از تبلت هم مي تواند روشي باشد كه كودك شما براي كنار آمدن با مشكلاتش از آن استفاده مي كند.

بچه هايي كه با تبلت از غم، استرس و عواطف منفي شان فرار مي كنند، ممكن است دچار مشكل باشند. براي مثال اگر كودك شما بعد از دعوا با شما، خواهر يا برادرش تبلتش را برمي دارد و به گوشه اي مي رود تا بازي كند، در تلاش است كه حال بدش را با لذت بازي با تبلت آرام كند و اين علامت خوبي نيست.

از دست دادن رابطه هاي مهم، افت تحصيلي يا عملكرد ضعيف در محل كار همه نشانه هاي خيلي مهمي از وابستگي هستند؛ بنابراين اگر فرزند شما به خاطر بازي با تبلت، دوستانش را از دست داده و ديگر تمايل زيادي براي وقت گذراندن با آنها نشان نمي دهد، اگر نمره هايش افت كرده است و به جاي درس خواندن ترجيح مي دهد مدت طولاني با تبلتش بازي كند، بايستي نگران وابستگي بيش از حدش به تبلت باشيد.