4ويژگي نوراني ماه رمضان !

4ويژگي نوراني ماه رمضان !

مجموعه: متفرقه ديني

پيامبر اكرم صلوات الله عليه مي فرمايند: اگر بندگان خدا مي دانستند كه در ماه رمضان چه بركاتي هست آرزو مي كردند كه رمضان يك سال باشد. اما اين بركات چگونه بركاتي است كه معرفت بدان موجب چنين آرزويي مي گردد؟

ويژگى ها و بركات ماه رمضان
ماه رمضان، ويژگى هاى مهمّى دارد كه ريشه بركات بزرگ اين ماه و پايه نعمت هاى بى شمار آن هستند. شُكوه، عظمت و بركات مادّى و معنوى اى كه از اين ماه، نصيب اهل ايمان مى شود، از نگاه احاديث اسلامى ، قابل توصيف نيستند و اگر مسلمانان شناخت درستى از بركات اين ماه بافضيلت داشتند و مواهب و دستاوردهاى بزرگ آن را مى دانستند، آرزو مى كردند كه سراسر سال، رمضان باشد . حديث پيامبر خدا در اين مورد، چنين است: لَو يَعلَمُ العِبادُ ما فى رَمَضانَ، لَتَمَنَّت أن يَكُونَ رَمَضانُ سَنَةً ؛اگر بندگان بدانند كه در رمضان، چه [نعمت ها و آثارى ]هست، آرزو مى كنند كه رمضان، يك سال باشد.از ميان ويژگى هاى فراوانى كه اين ماه دارد  به اختصار به چند نمونه ـ به خاطر اهمّيتى كه دارند ـ اشاره مى كنيم:

 1.آغاز سال
از ويژگى هاى مهمّ ماه رمضان، كه در روايات اهل بيت عليهم السلام بر آن تأكيد شده، اين است كه اين ماه ، آغاز سال است دانسته اند؛ وقتى مفهوم «آغاز سال» را در پرتو فرهنگ اسلامى بررسى مى كنيم، چنين مى يابيم كه اين پديده ، به اعتبارهاى گوناگونى وابسته است. برخى از متون دينى تأكيد دارند كه ماه رمضان، آغاز سال است؛ برخى از آنها «شب قدر» را آغاز سال و برخى نيز «عيد فطر» را اوّل سال، تعيين كرده اند. همچنان كه آغاز فروردين، شروع سال طبيعى است (چون در اين هنگام ، زمين ، جامه نو مى پوشد و درختان، سبز مى شوند)، ماه رمضان هم آغاز سال انسانيّت از نگاه اسلام است؛ چرا كه در اين ماه عزيز، حيات معنوىِ اهل سير و سلوك، تجديد مى شود و آنان كه در مسير حركت به سوى كمال مطلق اند، جانشان شكوفا شده، آماده ديدار خداوند مى شوند. از اين رو، مى توان گفت كه «فروردين»، آغاز تجديد حيات مادّى براى گياهان در دنياى طبيعت و «ماه رمضان»، آغاز تجديد حيات معنوىِ انسان در عالم انسانيّت است.

2.ميهمانى الهى
دومين ويژگى برجسته اى كه در فضاى اين ماه بافضيلت جلوه گر است ، وجود زمينه ها و ظرفيت هايى است كه براى ميهمانى خداى سبحان فراهم آمده اند، آن گونه كه پيامبر خدا در توصيف اين ويژگى فرمود: ماهى است كه در آن به ميهمانى خدا دعوت گشته ايد و از اهل كرامت خدا قرار داده شده ايد نفس هاى شما در آن، ستايش و خوابيدن شما، عبادت است. عمل شما در آن ماه پذيرفته و دعاى شما برآورده است. (روضة الواعظين/ترجمه مهدوى دامغانى؛ ص551) در حقيقت، اين ويژگى، ريشه ويژگى اوّل، بلكه سرچشمه همه ويژگى ها و بركات اين ماه مبارك است .
 
3.غفران الهي
واژه «استغفار»، مصدر است از مادّه «غفر». اصل اين مادّه، به معناى «پوشاندن» و «پوشيده داشتن» است؛ ليكن گاه توسّعا در معانى نزديك و متناسب با آن نيز به كار مى رود. بنا بر اين، «استغفار» به معناى درخواست پوشش است. «غفر اللّه ذنوبه»، يعنى: خداوند، گناهانش را پوشاند و او را رسواى عام نكرد ... آرى عفو و غفران‏ از صفات خداوند عزيز است، و آنها را در دلهاى بندگان مخصوص و انتخاب‏ شده خود قرار مى‏دهد، تا مانند حق تعالى با بندگان و افراد مردم با بخشش و گذشت رفتار كرده، و با صفات و اخلاق الهى متخلق گردند. خداوند متعال از همين نظر است كه مى‏فرمايد: عفو كنند و اغماض نمايند، و آيا دوست نمى‏داريد كه خداوند جهان نيز از شما عفو فرموده و گناههاى شما را ببخشد، و خداوند متعال آمرزنده و مهربان است به بندگان خود. (مصباح الشريعة/ترجمه مصطفوى؛ متن ؛ ص251)

يكي از بركات ماه مبارك رمضان غفران الهي است كه شامل حال بندگان مي شود امام باقر عليه السّلام فرمود: هنگامى كه ماه رمضان ميرسيد و نزديك مي شد رسول خدا صلّى اللَّه عليه و اله و سلّم سه روز كه از ماه شعبان باقى بود بلال را ميفرمود مردم را خبر كند و همه در مسجد حاضر مي شدند پس به منبر ميرفت و حمد و ثناى الهى بجا مى‏آورد و سپس ميفرمود: أيّها النّاس همانا اين ماه رسيد و آن سيّد و سالار ماههاى ديگر است، شبى در آن است كه بهتر از هزار ماه است، در اين ماه درهاى دوزخ بسته مى‏شود، و درهاى بهشت گشوده ميگردد، پس هر كس اين ماه را درك كند و گناهانش آمرزيده نشود پس خداوند او را از رحمت خود دور نمايد و هر كس پدر و مادر خويش را دريابد و آمرزيده نشود پس خدا او را از غفران‏ و آمرزش خويش دور سازد، و هر كس نام من نزد او برده شود و بر من درود نفرستد و آمرزيده نشود پس خداى عزّ و جلّ او را از رحمت خود دور كند.(ثواب الأعمال و عقاب الأعمال/ ترجمه غفارى، ص: 151)

4. آزادى از آتش دوزخ
ماه رمضان را ماه آزادسازى ناميده اند؛ چون خداوند در هر روز و شب، ششصد آزادشده دارد و نيز در آخر ماه، به اندازه آنچه در [روزها و شب هاى] گذشته آزاد كرده است. حسن بن محبوب، از ابو ايّوب، از ابو الورد از امام ابو جعفر عليه السّلام‏ روايت كرده است كه فرمود: و اين ماهى است كه اوّل آن رحمت، و وسطش مغفرت، و پايانش اجابت دعا و آزادى‏ از آتش‏ دوزخ‏ است. (ترجمه من لا يحضره الفقيه، ج‏2، ص: 417)

آمد رمضان و عيد با ماست/ قفل آمد و آن كليد با ماست

بربست دهان و ديده بگشاد/ وان نور كه ديده ديد با ماست

آمد رمضان به خدمت دل/ وان كش كه دل آفريد با ماست

در روزه اگر پديد شد رنج/ گنج دل ناپديد با ماست

كرديم ز روزه جان و دل پاك/ هر چند تن پليد با ماست (مولوي)

منابع:
1) مراقبات ماه رمضان، محمدي ري شهري
2) نهج الذكر، ج4، محمدي ري شهري
3) ماه خدا (پژوهشي جامع درباره ماه مبارك رمضان از نگاه قرآن و حديث)، محمدي ري شهري
4) ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ترجمه غفارى
5) ترجمه من لا يحضره الفقيه، ج‏2
6) روضة الواعظين، ترجمه مهدوى دامغانى
7) مركز تحقيقاتي دين و فطرت