چگونه كودكاني شاد داشته باشيم؟

چگونه كودكاني شاد داشته باشيم؟

مجموعه: والدين موفق

براي داشتن كودكان شاد،ابتدا خود بايد شاد بود

يافتن ديد مثبت، هنري است كه ما به عنوان والدين، نخست بايد آن را در خود پرورش دهيم و سپس به فرزند خود بياموزيم. البته نه با آموزش گفتاري، بلكه آموزش رفتاري؛ به گونه‌اي كه كودك با ديدن عملكرد ما در زندگي، واكنش‌ها را بياموزد.

كودك آن‌چه را مي‌بيند، انجام مي‌دهد؛ نه آن‌چه را مي‌شنود. بنابراين آن‌چه محرز است اين است كه بچه‌هاي شاد و خوش‌بين، صرف‌نظر از ساختار ژنتيكي، محصول خانواده‌اي شاد خواهند بو؛ چراكه تحقيقات نشان مي‌دهد كه اگرچه گاهي افسردگي و بدبيني مي‌تواند نوعي گرايش ژنتيكي باشد، اما ژن‌ها انعطاف‌پذيرند و مي‌توانند نسبت به محيط، فعال يا غيرفعال شوند. در نتيجه نحوه بينش و رفتار و الدين مي‌تواند چنين گرايشي را مهار كند.

نخستين گام براي ايجاد حس خوب در كودكان، تأييد و تحسين ازسوي والدين است؛ تأييدي كه معطوف به تلاش كودك باشد، نه به نتيجه كار او. ثمره چنين توجهي، رشد اين باور در كودك است كه تمرين و تلاش، راه رسيدن به اهداف خواهد بود و آن‌چه اهميت دارد، پشتكار است نه استعداد.

والدين بايد هوشيار باشند تا از موقعيت‌هايي كه كودكان نيازمند تأييدشان هستند، به سادگي نگذرند و فرصت‌ها را دريابند؛ چراكه حيطه اين موارد بسيار گسترده و در عين حال ظريف است. مثلاً گاهي انجام مسئوليت‌هايي هرچند ناچيز به دست كودك، اگرچه ساده و كوچك به نظر آيد، وقتي با تحسين والدين همراه شود، به حسي خوب و خوشايند در او مي‌انجامد. اينجاست كه موضوع محول‌كردن وظايف كوچك به فرزندان، اهميت خود را نشان مي‌دهد. كودكي كه احساس كند پدر و مادر مي‌توانند به او اعتماد كنند و كارهايي را به او بسپارند و در عين حال مي‌داند براي انجام آن مسئوليت، آن‌چه مهم و ارزشمند است تلاش و زحمت اوست، نسبت به خود ديد مثبتي پيدا مي‌كند و به‌تدريج اين نگرش، احساس توانمندي را در كودك تقويت مي‌كند. با اين اوصاف، گاهي سرويس‌دادن‌هاي بيش از حد والدين؛ اگرچه با هدف تأمين آسايش و رفاه كودك انجام مي‌گيرد، ولي مي‌تواند تبديل به مانعي در برابر رشد كودك و احساس توانمندي او شود.

برخي اوقات هيجان يك اكتشاف {البته از ديد كودك، چراكه فهميدن هر چيزي ممكن است كشفي باشد براي او}يا درست‌كردن چيزي كه گرچه به ظاهر بي‌اهميت و كوچك جلوه كند، اگر با تشويق پدر و مادر همراه شود، براي او لذت‌بخش‌تر خواهد بود و سبب پويايي او مي‌گردد.

بنابراين فراهم كردن فرصت‌هايي كه كودك بتواند كندوكاو كند، امري است در خور توجه. اين مورد به ساده‌ترين شكل ممكن قابل اجراست و لزومي ندارد به دنبال فضايي مناسب يا ابزار و وسايلي خاص باشيم. تنها كافي است كمي دقيق‌تر و جزيي‌تر اطراف خود را نگاه كنيم تا متوجه شويم با ابتدايي‌ترين وسايل خانه و با كمترين هزينه، مي‌توان مجالي براي بروز خلاقيت كودك مهيا كرد. اين‌كه كودك بتواند به تنهايي چيزي بسازد يا سرهم كند، هرچند بي‌معنا، و اين‌كه بداند آن‌چه مورد تقدير است زحمت اوست، احساس نشاط و پويايي را براي او به ارمغان مي‌آورد.

از موارد حايز اهميت ديگر، محبت بي‌قيد و شرط والدين است. بهترين راه براي تأمين سلامت عاطفي پايدار فرزندان، دريافت عشقي بي‌پايان و بدون مرز از جانب پدر و مادر است كه او را براي هميشه در مقابل افسردگي واكسينه خواهد كرد. البته با اين فرض كه اين محبت قلبي به‌گونه‌اي ابراز شود كه كودك آن را بفهمد و درك كند؛ از طريق در آغوش گرفتن، بوسيدن، نوازش كردن به‌صورت مستمر و… آرامشي كه كودك از اين روش‌ها بدست مي‌آورد، متضمن سلامت رواني او خواهد بود.

اين‌گونه ابراز دوست‌داشتن‌ها ممكن است در مواقعي از روز بيشترين اثر را داشته باشند، مثلاً شب‌ها قبل از خواب بهترين فرصت است كه بتوان با نوازش و گاهي ماساژهاي آرام‌بخش، كودك را براي خوابي آسوده آماده كرد؛ زيرا آرامش از ملزومات شادي و نشاط است. كودكان اغلب شوخي كردن از جانب پدر و مادر را دوست دارند؛ شوخي‌هايي هم چون قلقلك دادن يا ادا درآوردن، به سادگي آن‌ها را مي‌خنداند. دويدن دنبال آن‌ها هرچند كوتاه برايشان شيرين است و كارهاي بسياري كه هركس در ارتباط با فرزند خود بهتر تشخيص مي‌دهد، همه اين‌ها بهانه‌هايي هستند تا كودك درك كند كه پدر و مادرش او را دوست دارند.

والديني كه رابطه خوب داشته باشند، كودكاني شاد و خوش‌بين خواهند داشت

تنبيه كودك
ما فكر مي‌كنيم فرزندمان هميشه مي‌داند كه او را دوست داريم و گاهي اگر در برخوردهايمان از كوره در رويم و او را دعوا كنيم و در اين بين از عباراتي ناخوشايند استفاده كنيم، تأثيري در او نخواهد گذاشت؛ درصورتي‌كه اين‌گونه نيست. واژه‌هايي كه ما گه‌گاه هنگام عصبانيت به كار مي‌بريم، بيشترين اثر را در ذهن او خواهد گذاشت. مثلاً واژه‌هايي چون “چقدر شيطوني”، “چقدر بي‌ادبي” يا جملاتي مثل “از دستت خسته شدم”، “ديگه دوستت ندارم”و… آن‌چنان در ذهن او مي‌ماند كه ممكن است كودك باور كند حتماً همين‌گونه است. ذهن بچه‌ها به طور قابل ملاحظه‌اي تحت‌تأثير عبارت‌هايي است كه ما آن‌ها را خطاب مي‌كنيم. پيامي كه ما بزرگسالان در قالب چنين جملاتي به كودكانمان مي‌دهيم، در ضمير ناهشيارشان ثبت مي‌گردد. پس در اين موارد بايد مراقب نحوه صحبت كردن و كلماتي كه به كار مي‌بريم باشيم.

برخي اوقات مي‌توان فرصت‌هايي فراهم كرد كه مادر يا پدر با كودك به تنهايي بيرون بروند به بهانه‌هاي مختلف مثلاً براي خريد ميوه و مايحتاج. چنين موقعيت‌هايي هم براي كودك لذت‌بخش است و هم پر است از تجربه‌هاي شيرين و در عين حال آموزنده براي او، البته در صورتي‌كه تا جايي كه ممكن است از او كمك يا نظر بخواهيم و اگر بتوان براي بيرون رفتن از وسايل حمل و نقل عمومي علاوه بر وسيله شخصي استفاده كرد، قطعاً او را در معرض تجارب خوشايندي قرار خواهيم داد. اين لحظات دو نفره حس خوبي را در او ايجاد مي‌كند؛ چه به قصد تفريح باشد، چه براي انجام كاري.

موضوع ديگري كه بايد به آن اشاره كرد اين است كه احساس امنيت در فرزندان، در ايجاد حس نشاط و آرامش تأثيرگذار خواهد بود. وجود رابطه عاشقانه، عاطفي و محكم بين پدر و مادر، تضمين‌كننده فضايي امن براي كودكان است. والديني كه رابطه خوب و دوست‌داشتني داشته باشند، كودكاني شاد و خوش‌بين خواهند داشت. پدر و مادر لازم است زماني را براي بودن كنار هم اختصاص دهند؛ به‌گونه‌اي كه به بچه‌ها اجازه ندهند تا خلوت آن‌ها را بر هم بريزند. مثلاً وقتي كودك بداند زماني‌كه پدر و مادرش در حال گفت‌وگو هستند او در اولويت نيست و والدين صحبت يكديگر را به‌خاطر كودك قطع نخواهند كرد، احساس امنيت خاطر مي‌كند؛ به اين سبب كه مي‌فهمد پدر و مادرش چون همديگر را دوست دارند، به هم احترام مي‌گذارند.

در پايان اين‌كه بتوان كودكي شاد داشت، شايد كمي ايده‌آل به نظر برسد، اما مي‌توان مهارت‌هايي را آموخت و به‌كار برد و در جهت رسيدن به يك زندگي شاد حركت كرد. نكاتي كه بيان شد، هيچ‌كدام قاعده صددرصد نيست و ممكن است هر كس براي كودك خود به شكلي ديگر عمل كند. اين موضوع كاملاً وابسته به خلاقيت والدين است، اما در اين نكته كه والدين شاد، كودكاني شاد خواهند داشت، شكي نيست. از پدر و مادر بودن خود لذت ببريد و بدانيد كه هيچ‌گاه در كنار كودكان وقتتان هدر نمي‌رود. كودكي فرزندانمان فرصت خوبي است براي كشف خوشي‌هاي كوچك. “اين زمان زياد طول نمي‌كشد…