غذاهاي ويژه ماه رمضان از ديدگاه طب سنتي ايران

غذاهاي ويژه ماه رمضان از ديدگاه طب سنتي ايران

مجموعه: تغذيه سالم

روزه گرفتن در روزهاي گرم و بلند تابستان كمي با فصل‌هاي ديگر فرق دارد

غذاهاي ويژه ماه رمضان از ديدگاه طب سنتي ايران

روزه گرفتن در روزهاي گرم و بلند تابستان كمي با فصل‌هاي ديگر فرق دارد. زود تشنه مي‌شويد و اگر شاغل باشيد در طول روز با كاهش ميزان انرژي و فعاليت‌هاي جسمي روبه رو مي شويد. روزه عبادت و تمريني براي تحمل سختي‌هاست و اگر نكات روزه‌داري را خوب به كار نبريد روزهاي سختي را پشت‌سر خواهيد گذاشت. پس اگر مي‌خواهيد ماه رمضان را با سلامت كامل پشت‌سر بگذاريد، راه‌هاي مفيدي را براي سلامت شما در اين ماه پيشنهاد مي‌كنيم.

نخوردن سحري ممنوع
خيلي‌ها بدون خوردن سحري روزه مي‌گيرند و اصلا به ضررهاي اين كار فكر نمي‌كنند. نخوردن غذاي مناسب در ماه رمضان خصوصا سحر، به بدن آسيب مي‌رساند و باعث طولاني شدن گرسنگي و ضعف شديد طي روز مي‌شود. اگر عادت داريد بدون خوردن سحري روزه بگيريد بايد بدانيد با دست خودتان باعث آسيب دستگاه گوارش‌تان مخصوصا معده و روده‌ها مي‌شويد. پس تنبلي را كنار بگذاريد و بدون سحري روزه نگيريد.

زياده‌روي نكنيد
زياد خوردن در روزهاي معمولي سال خوب نيست چه برسد به ماه رمضان كه سيستم گوارشي بدن ساعت‌هايي را بدون مواد غذايي مي‌گذراند. اگر فكر مي‌كنيد هر چه بيشتر بخوريد دير‌تر گرسنه‌تان مي‌شود اشتباه مي‌كنيد. در خوردن وعده سحري و افطاري بايد حد اعتدال رعايت شود. غذا و آب را به اندازه‌اي بخوريد كه بدن‌تان نياز دارد. با رعايت نكاتي مانند رعايت قدرت هضم، رعايت عادت‌هاي غذايي و داشتن نشاط پس از غذا خوردن و خوردن وعده‌هاي سحري و افطاري باعث سلامت معده و بدن، رشد بيشتر عقل و سبكي بيشتر جسم‌تان مي‌شويد.

متناسب با مزاج‌  بخوريد
غذاي مناسب براي ماه رمضان و درست آشاميدن  در همه حال توصيه مي‌شود. در ماه مبارك رمضان و به‌ويژه در روزهاي بلند و گرم سال، اهميت بيشتري دارد. دقت كنيد از غذاهايي استفاده كنيد كه با مزاج‌تان متناسب است. براي شروع نخست سراغ غذاي لطيف و سبك‌تر برويد. هرگز قبل و بعد از غذا يا بين غذا آب ننوشيد. غذاي‌تان را خوب بجويد و پرخوري نكنيد و همه چيز هم نخوريد.

افزايش رطوبت بدن
براي كاهش عطش و مقابله با خشكي بدن در ساعات روزه‌داري، مي‌توانيد از ماءالشعير طبيعي استفاده كنيد. اگر بر اثر گرمي مفرط مزاج قلب، معده، كبد يا توليد حرارت مفرط در بدن و بر اثر تعب جسمي يا رواني طي ساعات روزه‌داري، دچار تشنگي شديد و كاهش رطوبت بدن مي‌شويد، مي‌توانيد با مصرف ماءالشعير طبيعي به جاي آب و چاي در سحر و ساعات پس از افطار، عوارض ناخواسته احتمالي را كاهش دهيد.

گياهي براي تقويت بنيه
در روزهاي گرم سال به‌ويژه روزهايي‌ كه روزه‌ مي‌گيريد، از خوردن ميوه‌هاي گرمسيري مانند موز و انبه (و كمتر آناناس) پرهيز كنيد چراكه زياده‌روي در خوردن آنها موجب افزايش غلظت خون مي‌شود. گلاب، هم براي تقويت معده و دهانه آن و همچنين تقويت روح و قوا هنگام افطار بسيار مناسب است.

اگر نكات روزه‌داري را خوب به كار نبريد روزهاي سختي خواهيد داشت

غذاي مناسب براي ماه رمضان
غذاي مخصوص ماه رمضان: شله‌زرد، فرني يا شيربرنج است و براي شروع افطار خوب است. اگر معده مرطوبي داريد روي آنها كمي دارچين و سياه‌دانه بريزيد. بد نيست كه براي تقويت دهانه معده، همراه با فرني، شله‌زرد يا شير‌برنج‌تان كمي مربا بخوريد. البته شايد براي كساني كه گرمي و خشكي زيادي در معده دارند، سوپ‌جو همراه با آلوبخارا مناسب‌تر باشد البته به شرطي كه در آن قارچ نريزند. براي گرم‌مزاجاني كه دچار ريزش صفرا به معده هستند (مثلا احساس سوزش يا درد گزنده‌اي سر معده دارند، دهان‌شان خيلي بدبوست، تحريك‌پذير و عصبي شده‌اند)، شربت سكنجبين ولرم در شروع كار بسيار مفيد است تا معده را از صفرا بشويد.

غذايي براي رفع عطش
براي كاهش تشنگي و عطش در ماه رمضان مي‌توانيد از شربت‌هاي سركه‌شيره، سكنجبين يا شربت آبليمو در وعده‌هاي سحري يا افطاري استفاده كنيد. نوشيدن كمي عرق كاسني به تنهايي يا همراه با يك قاشق چاي‌خوري تخم خرفه در وعده سحري هم براي كاهش عطش در ماه رمضان به شما كمك مي‌كند. توصيه مي‌كنيم اگر خيلي تشنه مي‌شويد، خوردن خورش‌هاي همراه با آلو و زرشك را در وعده سحري فراموش نكنيد. در طول ساعات روزه‌داري هم مي‌توانيد عطش خود را با بوييدن سيب گلاب، خيار يا ليمو، اسپري كردن گلاب خنك در فضاي اتاق، شست‌وشوي سر و گردن و سينه با آب خنك و تنفس هوا و نسيم خنك كه حرارت زايد قلب را كم مي‌كند، كاهش دهيد.

روزه را چطور باز كنيم ؟
از نيم ساعت پيش از افطار، كمي از چهار مغز بادام، گردو، فندق و پسته، به اندازه يك قاشق غذاخوري بكوبيد (طوري كه پودر نشود) و آن را در يك ليوان شير داغ بخيسانيد و مخلوط را با كمي شكر يا عسل شيرين كنيد يا يكي، دو خرماي بدون هسته به آن اضافه كنيد. در زمان افطار ابتدا خرما ميل كنيد و سپس مخلوط را هم بزنيد و قاشق قاشق با كمي نان برشته‌ شده، بخوريد اين يكي از غذاهاي مناسب براي ماه رمضان است. يادتان باشد اگر خواستيد خوراك ديگري بخوريد، دست‌كم با يك ساعت فاصله بخوريد.

كاهش عطش در ماه رمضان
نوشيدن ماءالشعير بهتر از هر نوشيدني ديگري مي‌تواند در برابر استرس گرمايي و تشنگي و تحليل رطوبت بدن، شما را محافظت كند. اگر معده سرد يا تري داريد بهتر است در هر ليوان آن يك قاشق مرباخوري عسل حل كنيد و سپس بنوشيد. ماءالشعير طبيعي نبايد غليظ و ژله‌اي شود وگرنه تاثير آن معكوس خواهد شد. اگر جو كاملا مرغوب و مناسب باشد، رنگ ماءالشعير به سرخ ملايم و كمرنگ مايل مي‌شود. هنگام مصرف عادي، ماءالشعير را تكان دهيد تا دُردي و بخش رقيق آن با هم مخلوط و بخش غذايي ماءالشعير هم خورده شود.

براي تهيه اين ماء الشعير سنتي 50 گرم جوي پوست‌كنده سالم (نه پرك و نه نيمكوب) را با چهار ليوان آب (يك ليتر)، با حرارت ملايم، آهسته بجوشانيد تا وقتي كه جوها به حالت شكفته و كاملا پخته برسند. اين زمان به‌طور متوسط 40 تا 50 دقيقه طول مي‌كشد. پس از آن، تا اين تركيب سرد نشده، آن را صاف كنيد و در جاي خنك قرار دهيد تا سرد شود. از اين چهار ليوان، بيش از سه ليوان آب‌جو به دست مي‌آيد كه حداكثر دو روز در يخچال قابل نگهداري است.

اگر از نوشيدن ماءالشعير همراه با رسوب آن خوش‌تان نمي‌آيد، فقط قسمت آبكي رقيق بالاي آن را بنوشيد و دُردي آن را دور بريزيد، بدين ترتيب از كيفيت سردي‌ و تري‌بخشي ماءالشعير طبيعي بهره‌مند مي‌شويد ولي از ماده مغذي آن سودي نمي‌بريد. مصرف اين فرآورده خانگي، به كساني‌كه مزاج گرم و خشك دارند كمك مي‌كند تا از خشكي و زردي رنگ پوست بدن، گود افتادگي چشم‌ها، يبوست، غلظت خون، تحريك‌پذيري عصبي و آزردگي‌هاي كليوي احتمالي دور بمانند.

نان برشته‌ شده بخوريد اين يكي از غذاهاي مناسب براي ماه رمضان است

تدابير سنتي را آويزه گوش كنيد
غذا بايد براساس فصل و ماه انتخاب شود. يادتان باشد كه در فصل گرم سال دستگاه گوارش انسان ضعيف مي‌شود و به همين‌دليل است كه ايرانيان از ديرباز در تابستان و روزهاي گرم سال غذاهاي سبك با مزاج معتدل مايل به خنك مانند آب‌دوغ‌خيار مي‌خوردند. روزه‌هاي بلند تابستانه دستگاه گوارش را ضعيف‌تر مي‌كند پس رعايت تدابير خوردن و آشاميدن در روزه‌داري، بسيار مهم‌ و لازم است. ابتدا از شرايط بدني و مزاجي خود مطلع شويد و پس از آن غذاهاي مناسب فصل را انتخاب كنيد؛ مثلا غذاهاي خيلي سنگين مانند كله‌پاچه، حليم، آبگوشت يا غذاهاي خيلي گرم و خيلي شيرين يا تند را از برنامه غذايي ماه رمضان حذف كنيد.

تشنگي در ماه رمضان
اگر در ماه رمضان غذاهاي ادويه‌دار گرم و خشك، غذاهاي مولد صفرا، خوراك‌هاي چرب و سرخ‌كردني بخوريد، شك نكنيد كه طي روز تشنگي امان‌تان را مي‌برد. كارهاي بدني زياد و سنگين، گرماي روز و تابش آفتاب، بوها، فكر و خيال، استرس‌ و احساساتي كه موجب افزايش گرما در مغز و قلب و معده و كبد مي‌شود همگي دلايلي هستند كه شما را در روز تشنه‌تر مي‌كنند.

پرخوري و شيريني‌ ممنوع
باتوجه به طولاني بودن روزهاي تابستان و فاصله كم وعده‌هاي افطاري و شام با سحري، از پرخوري در زمان افطار و پس از آن پرهيز كنيد، در صورت رعايت نكردن دچار ناراحتي‌هاي گوارشي مي‌شويد. در روزهاي ماه مبارك رمضان بهتر است كمتر از شيريني‌ها، به‌ويژه شيريني‌هايي مانند زولبيا و باميه يا پشمك استفاده كنيد. توصيه شده در مناطقي كه درخت نخل رشد نمي‌كند، از مصرف زياد خرما پرهيز شود ولي در مناطق خرماخيز زياد خوردن آن منعي ندارد.

دور اين غذاها خط بكشيد
تا مي‌توانيد از خوردن خوراكي‌هاي چرب، مخصوصا در وعده سحري، پرهيز كنيد چون باعث عطش و تشنگي زياد طي روز مي‌شود. اما اگر گاهي غذاي چرب مي‌خوريد كافي ا‌ست پس از ‌آن (به‌ويژه در وعده افطار) كمي پودر رازيانه را با نبات در آب مخلوط كنيد و بنوشيد تا عوارض آن را كم كند و به گوارش بهتر خوراك كمك كند.

كي شام بخوريم ؟
باز كردن روزه و آغاز يكباره افطار با خوراك‌هاي سنگين معمول، به‌ويژه در افراد گرم‌مزاج و كساني‌‌ كه معده‌هاي گرمي دارند، به بدن آسيب مي‌رساند. هر مزاجي كه داريد براي باز كردن روزه، از يك استكان آب گرم و يك عدد خرما استفاده كنيد و اگر خيلي احساس گرسنگي مي‌كنيد، دو تا سه لقمه غذا بخوريد تا كمي گرسنگي‌تان رفع شود. شام را دست‌كم يك ساعت پس از افطار ميل كنيد.