رمضاني‌خواني رسم كهن خراسان جنوبي در رمضان

رمضاني‌خواني رسم كهن خراسان جنوبي در رمضان

مجموعه: فرهنگ زندگي

يكي از مراسم قديمي ماه مبارك رمضان در بيرجند، خواندن "رمضاني" است.

يك بارديگر رمضان آمد،رمضان ماه توجه خاصه پروردگاربر عالميان؛ يك سال ديگر به تو اجازه داده شد تا درميهماني الهي با طاعت خود خودنمايي كني و سر سفره پروردگارت بنشيني و از بركات آسماني آن بهره‌مند شوي.

ماه رمضان در خراسان جنوبي همراه با آيين بومي و محلي خاصي است كه البته درحال حاضر در مراكز شهرنشين رونق خود را از دست داده است.

از گذشته‌هاي نه چندان دور مردم بيرجند و روستاهاي اين شهرستان از فرداي شبي كه هلال ماه رمضان رؤيت مي‌شود با مراسم و آيين‌هايي روزه‌داري را آغاز مي‌كنند.
با آغاز نخستين روز رمضان در وضع زندگي مردم تغييراتي حاصل مي‌شود چراكه مردم بيشتر از هر كاري به عبادت پرداخته و مساجد رونق مضاعف مي‌يابند.

در گويش بيرجندي كلمه رمضان «رمزا» تلفظ شده و 11 ماه ديگر سال "سالگان" گفته مي‌شود و با اين نامگذاري "رمضان" را از ماه‌هاي ديگر ممتاز مي‌كنند.

مراسم رمضان‌خواني نوعي خبررساني براي ماه رمضان است.

 
شوخواني آوايي براي تدارك سحري در خراسان جنوبي است
مناجات و شب خواني "شوخاني" از نخستين شب رمضان آغاز مي‌شود، بدين‌سان كه هر شب برخي مردان خوش صدا پس از نيمه شب 3 نوبت بر بالاي بام خانه رفته و با صداي بلند به خواندن ادعيه و نيايش مي پردازند كه با اين عمل، مردم با شنيدن صداي آنان از خواب بيدار شده و تدارك سحري را مي بينند.
اين آيين هنوز در روستاهاي بيرجند رواج دارد.

افطاري دادن نمود بارز صله رحم در رمضان است
مجالس پررونق افطاري به‌ويژه دعوت افراد مسكين، فاميل و همسايگان دور و نزديك از نمودهاي بارز احياي سنت زيباي "صله رحم" در ماه مبارك رمضان در اين شهرستان است.
در اين ماه زنان و دختران خانواده نيز براي پختن شيريني‌هاي محلي و آماده كردن مواد غذايي ماه رمضان به منزل يكديگر مي‌روند.

جمع‌آوري خيرات و كمك هاي نقدي مردم هر منطقه براي كمك به يتيمان و بي‌سرپرستان و تعمير و توسعه مساجد از ديگر برنامه‌هاي ماه مبارك رمضان در مناطق مختلف بيرجند است.

يكي ديگر از مراسم قديمي ماه مبارك رمضان در بيرجند، خواندن "رمضاني" است.

اين مراسم به اين گونه است كه در شب‌هاي رمضان پس از نماز و افطار، جمعي از پسران و نوجوانان در دسته‌هاي چهار تا شش نفري به راه افتاده و به درخانه‌هاي همسايه به‌ويژه سرشناسان و توانگران مي روند و به قصد گرفتن انعام برنامه ويژه‌اي اجرا مي‌كنند.

آنان با خواندن اشعاري معروف به "رمضاني" با لهجه بيرجندي از صاحب خانه طلب انعام مي‌كنند.
رمضاني خواني با يك مقدمه دعايي كه توسط استاد خوانده مي شود، آغاز شده و با آمين شاگردان ادامه پيدا مي‌كند.
خواندن اشعاري در مدح حضرت محمد(ص) و حضرت علي(ع) و رباعي‌هايي در مرثيه ائمه اطهار(ع) از ديگر اشعار خوانده شده در مراسم "رمضاني خواني" است.

گروه مزبور با خواندن اشعاري مبني بر تشكر و آرزوي توفيق براي صاحب‌خانه براي خواندن رمضاني به خانه بعدي مراجعه مي‌كنند.

مراسم رمضان‌خواني در بيرجند و برخي روستاهاي استان از جمله سيوجان انجام مي‌شود.

مراسم رمضان‌خواني نوعي خبررساني براي ماه رمضان است و اين مراسم به عنوان آداب و رسوم و براي جمع‌آوري نذورات مردم و همچنين ايجاد شور و نشاط از زمان‌هاي قديم در استان مرسوم بوده است.

 
افطار بر سر مزار درگذشتگان از ديگر رسوم مردم خراسان جنوبي است

سر زدن به مزار رحلت كنندگان از دنياي فاني به جهان باقي در روزهاي پنجشنبه هر هفته، در اين ماه از رونق فزون‌تري برخوردار مي شود و برخي نيز با حضور سر قبر عزيزان از دست رفته خود روزه را افطار مي‌كنند.

آداب "بيست و هفتمو" نوعي شادي براي كشته شدن ابن ملجم در رمضان است

مراسم ملاقه‌زني يا كفچلزي از جمله ديگر مراسمات است كه ويژه بانوان بوده و به روايتي نوعي شادي به خاطر كشته شدن ابن ملجم مرادي در روز 27 ماه مبارك رمضان است.

در اين مراسم خانم‌ها صورت خود را مي‌پوشانند و سپس با يك ملاقه به در حياط مردم مي‌زنند و مي‌گويند "بيست و هفتمو هستم" آن‌ها همچنين به همراه خود يك سيني، شانه، سرمه‌دان و آينه نيز داشتند، وقتي صاحب خانه بيرون مي‌آمد به بي بي هفتمو مقداري پول مي‌داد و او با اين پول براي خود پارچه مي‌خريد و اين پارچه تا قبل از 27 رمضان بايد دوخته و به تن مي‌شد چراكه اين اقدام در حقيقت نوعي شادي به همراه داشت.

آداب و رسوم فراواني در جاي جاي ميهن عزيزمان ايران در استقبال از ماه مبارك رمضان وجود دارد كه چندي از آن در منطقه خراسان جنوبي از سال‌هاست كه رواج دارد، رسومي كه شايد امروزه رونق آن زمان‌هاي قديم را نداشته اما هنوز پا برجاست